آشنایی با مفهوم هاب لجستیک صنعتی چیست؟
هاب لجستیک صنعتی این روزها در فضای کسب‌و‌کار، لجستیک و زنجیره تامین زیاد شنیده می‌شود، اما هاب لجستیکی به چه معنا است؟ در این مقاله شما با مفهوم هاب لجستیک، انواع و فعالیت آن‌ها آشنا خواهید شد.
معنی هاب چیست؟
هاب لجستیک (Hub Logistic) به محلی اشاره دارد که فعالیت‌های مرتبط با حمل و نقل، سازمان‌دهی، تفکیک، هماهنگی، توزیع و حمل و نقل کالا در سطوح ملی و بین المللی از طرف واحدهای صنعتی و با کمک چند متصدی صورت می‌گیرد.
اما خود کلمه هاب به معنی محلی متمرکز است که به تجمع فعالیت‌های یک منطقه یا شبکه وسیع تر اشاره می‌کند.مهم‌ترین نکته‌ای که برای هاب لجستیک صنعتی باید در نظر گرفت، ساخت زیرساختهای سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و تعامل نهاد‌ها با یکدیگر است چرا که متصدیان در هاب لجستیک صنعتی، مالک تسهیلات و تجهیزات مرتبط هستند.
هاب لجستیک صنعتی و انواع آن باید از طریق روش‌های حمل و نقل مانند ( جاده ای، ریلی، دریایی و هوایی) قابل دسترس باشند تا بتوانند به درستی نقش حمل و نقل چندوجهی را تقویت کنند.پارک لجستیکی، پلتفرم باربری، دهکده باربری، پایانه و مراکز حمل و نقل نام دیگر هاب لجستیک صنعتی است.
فعالیت‌های مراکز لجستیکی تنها به کارهایی مانند بسته‌بندی و ذخیره بارها بسنده نمی‌شود بلکه فعالیت‌هایی مانند برچسب‌گذاری، مونتاژ و سفارشی‌سازی ارزش افزوده در ارائه خدمات به مصرف‌کننده را نیز در برمی‌گیرد.
انواع هاب لجستیک صنعتی
هاب لجستیک صنعتی از انواع گوناگونی برخوردار است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
شهر لجستیکی
شهر لجستیکی از پیشرفته‌ترین و کامل‌ترین انواع هاب‌های لجستیکی به حساب می‌آید. این نام را به این خاطر برای آن انتخاب کردند که حد کمال یک هاب لجستیک صنعتی است.شهر لجستیکی برای ارائه خدمات در سطوح بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به زیرساخت‌هایی مانند بنادر و فرودگاه نیاز دارد.
با در نظر گرفتن این موضوع که برای لجستیک شهری تعاریف زیادی در دسترس نیست، یکی از منابع مرتبط با لجستیک، شهر لجستیکی را این گونه تعریف کرده است:« یک شهر لجستیکی یک تمرکزیافتگی جغرافیایی است که با یک دروازه تجارت جهانی مرتبط بوده و شامل مجموعه‌هایی از زیرساختهای لجستیکی است».
ویژگی‌های لجستیک شهری
با توجه به تعریف بالا، شهر لجستیکی مجموعه‌ای از پایانه‌ها، فرودگاه‌ها و بنادر است که به صورت یکپارچه و متمرکز با یکدیگر در ارتباط هستند که ویژگی‌های زیر را دارند:
قرارگیری در مناطق آزاد
پشتیبانی کامل از شبکه‌های حمل و نقل چندوجهی و ایجاد سیستم‌های یکپارچه بین سیستم‌های حمل و نقل (دریایی،زمینی و هوایی)
ارائه کامل‌ترین خدمات لجستیکی و ارزش افزوده شامل جابه‌جایی، ذخیره‌سازی، پردازش محصولات، بسته‌بندی، تولید و مونتاژ
هاب ترانزیت بین المللی برای انتقال کالاهای بین قاره‌ای
هاب ترانزیت بین‌المللی برای شرکت های جهانی جهت ذخیره‌سازی و توزیع کالا در سطح جهانی
مراکز لجستیکی (Logistic Centr)
مرکز لجستیک به محلی اشاره دارد که در آن تمامی فعایت‌های مرتبط با حمل و نقل و توزیع بین‌المللی صورت می‌گیرد و با توجه به میزان توسعه یافتگی از بالا به پایین مرتب شده است و در مقایسه با شهر لجستیکی در سطح پایین‌تری قرار گرفته است. هاب‌های مراکز لجستیکی، دارای رویکردهای متنوع از ترانزیت تا واردات، صادرات، توزیع منطقه‌ای و توزیع شهری هستند.
مراکز لجستیکی از دهه ۱۹۷۰ میلادی در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است، در آن سال‌ها بیشتر مفهوم برون‌سپاری در رابطه با فعالیت‌های لجستیکی به شرکت‌های دارای تخصص حمل و نقل، انبارداری و سایر خدمات مطرح شده بود.
انواع مراکز لجستیکی
دهکده‌های بار
دهکده‌های بار، محلی است که تمامی فعالیت‌های مرتبط با حمل و نقل، لجستیک و توزیع ترانزیت های ملی و بین‌المللی توسط متصدیان در آن جا انجام می‌شود. در این نوع از هاب لجستیک، روش‌های حمل و نقل جاده ای، ریلی، هوایی و آبی قابل دست‌یابی هستند و در سطح شهرها خدمات لجستیکی را نیز ارائه می‌دهد.
پارک‌های لجستیکی
پارک‌های لجستیکی علاوه بر فعالیت‌های مربوط به حمل و نقل، خود نیز مناطق صنعتی و خدماتی به حساب می‌آیند.
بنادر خشک
بنادر خشک در سطوح مختلفی از زیرساخت‌ها قرار دارند که بحث ذخیره‌سازی و انتقال محموله‌های بنادر در آن مطرح است. با اضافه شدن انواع خدمات لجستیکی و خدمات ارزش افزوده، هاب لجستیکی که بندر خشک را شامل می‌شود و قابلیت تبدیل شدن به یک مرکز لجستیکی را نیز دارد.
بنادر خشک خود به این سه بندر تقسیم می‌شوند:
بنادر خشک دوردست
بنادر خشک نزدیک
بنادر خشک در فاصله متوسط
خدمات مختلف مراکز لجستیکی
لجستیک شهری یا توزیع شهری (جمعآوری و توزیع کالا در مناطق مختلف شهر)
لجستیک منطقه‌ای (جمعآوری و توزیع کالا در داخل مناطق)
لجستیک ملی یا بین‌المللی (انتقال کالا در سطح ملی، واردات، صادرات و ترانزیت)
لجستیک معکوس (جمعآوری زباله‌ها و انهدام آن‌ها که در لجستیک شهر صورت می‌پذیرد.)
کاربرد مراکز لجستیکی
تسهیل فعالیت‌های مرتبط با لجستیک و حمل و نقل از طریق تامین فضا، شبکه‌های استراتژیک و خدمات حمل و نقل
ادغام و ترکیب جریان‌های کالا از طریق توسعه خدمات حمل و نقل
متمرکزسازی امور
کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و عملیاتی
جلوگیری از فعالیت‌های فاقد ارزش افزوده
سایر
دسته آخر هاب‌ها که در هیچ دسته‌بندی قرار نمی‌گیرند با عنوان دسته سایر شناخته می‌شود که در ادامه آن‌ها را نام خواهیم برد:
پایانه‌های صادراتی
نقش هاب‌های لجستیکی را در صادرات ایفا می‌کند.
پایانه‌های بار
این هاب، مخصوص تجمع رانندگان و شرکت‌های حمل و نقلی است که جریان کالایی از آن‌ها عبور نمی‌کند.
پایانه‌های مرزی
مکانی برای عبور کالاهای ترانزیتی است که می‌تواند که به عنوان مبنایی برای توسعه مراکز لجستیکی به حساب آید.
مقاله پیشنهادی : لجستیک سبز چیست ؟
هدف از ایجاد هاب لجستیک صنعتی
به حداقل رساندن هزینه‌های حمل و نقل میان انواع هاب
خدمات‌رسانی بین مبدا، هزینه و هاب‌ها از طریق ایجاد لینک مستقیم
تسهیل تجارت و ساماندهی مراکز تجاری در منطقه
مدیریت توزیع در سطح شهر
قابل دسترسی بودن هاب‌ها طبق قوانین بازار آزاد برای تمامی شرکت‌ها و موسسه‌ها
مدیریت و هدایت فرایند حمل و نقل
ویژگیها و خصوصیات هاب لجستیک صنعتی
برای آن که در کشورها و مناطق تجاری مختلف، یک منطقه به عنوان یک هاب لجستیک صنعتی مورد توجه قرار بگیرد، باید از ویژگی‌های زیر برخوردار باشد:
تعداد کشورهای همسایه در مرز زمینی و دریایی
سطح دسترسی به بازارهای منطقه‌ای
طول مرزهای آبی
عضو بودن در کریدورهای ترانزیتی
طول جاده‌ها
طول آزادراه
طول بزرگ‌راه
تعداد بنادر
خطوط ریلی
تعداد فرودگاه‌های بین المللی
ارتباطات حمل و نقل چند وجهی
کمیت و کیفیت هاب‌های لجستیکی
وضعیت تجارت کشور
صنعت لجستیک کشور
عوامل موثر در انتخاب مکان هاب لجستیک صنعتی
در بندهای بالاتر به مفهوم هاب لجستیکی اشاره کردیم، اما چیزی که مهم است، مراکز لجستیکی در کجا باید قرار بگیرند و چه عواملی در انتخاب آن تاثیرگذار است؟ در اد امه به معرفی عواملی می‌پردازیم که می‌توانند به عنوان مبنا برای انتخاب مکان هاب لجستیکی باشند.
علاقه‌مندی اجتماعی به توسعه در مکان هدف
مزیت‌های رقابتی
محیط فیزیکی مناسب
زمینه تولید صنعتی با تکنولوژی پیشرفته
سرمایه‌گذاری‌های خارجی
زیرساخت‌ها، امکانات و تجهیزات مناسب ترمینال‌ها
امکان اجرای برنامه‌های توسعه منابع انسانی
وجود مراکز تحقیق و توسعه
معیارهای کلیدی انتخاب مراکز هاب لجستیک صنعتی
در بند بالایی، عوامل موثر در انتخاب مکان برای مراکز لجستیکی را معرفی کردیم، در ادامه شما را با مهم‌ترین معیارهای کلیدی برای انتخاب مراکز هاب لجستیک صنعتی، آشنا خواهیم کرد.
زیرساختهای فناوری اطلاعات بنادر
قیمت زمین
میزان مهارت نیروی کار افراد
میزان دستمزدهای کارکنان
میزان بهره‌گیری از تکنولوژی
وضعیت شهرهای اطراف
ضرورت ایجاد هاب لجستیک صنعتی در ایران
مراکز لجستیک در بهبود شرایط اقتصادی، ایجاد فرصت‌های شغلی و بهبود کسب‌و‌کار مفید است و کشور ایران هم با توجه به موقعیت‌های جغرافیایی و پتانسیل‌های موجود، می‌تواند در هر دو نقش گذرگاه ترانزیتی و هاب تجاری به خوبی قرار بگیرد.کشور ایران با توجه به این موارد گفته‌شده، یک منطقه استراتژیکی به حساب می‌آید و به راحتی می‌تواند حلقه‌ای بین آسیا، اروپا و آب‌های آزاد باشد.
مقاله پیشنهادی : تاریخچه لجستیک و انواع آن
چالش‌های هاب لجستیکی در ایران
از مهم‌ترین چالش‌هایی که کشور ایران معمولا در رابطه با هاب لجستیک صنعتی با آن روبرو است ، عبارتند از:
۱.چالش‌های مربوط به ساختار کلان مدیریتی
نبود دید کلان و سیستمی برای برنامه‌های بلندمدت در حوزه لجستیک
عدم سیاست‌گذاری‌های یکپارچه در اجرای برنامه‌های لجستیک
نبود تعادل میان سازمان‌های مرتبط
عدم محاسبه شاخص‌های کلان لجستیک در برنامه‌های توسعه‌ای
۲.چالش‌های مربوط به مولفه‌های حوزه لجستیکی
نبود زیرساختهای جاده‌ای مناسب در مسیر ترانزیتی کشور
عدم توسعه هاب‌های لجستیکی با رویکرد بین‌المللی
نیاز به ارتقای زیرساختهای تکنولوژی
فقدان حمل و نقل سریع‌السیر
مزیت‌های هاب لجستیکی ایران
کشور ایران متاسفانه به خوبی نتوانسته است درک درستی از مزیت‌های هاب لجستیکی خود داشته باشد، در ادامه مهم‌ترین مزیت‌های لجستیکی ایران را نام می‌بریم:
وجود سابقه دیرینه در تجارت و حوزه‌های بازرگانی
تنوع جغرافیایی
پهنه گسترده کشور
دسترسی به آب‌های آزاد
وجود کشورهای همسایه
قابلیت تبدیل شدن به حلقه لجستیکی بین آسیا و اروپا
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با مفهوم هاب لجستیک صنعتی، ویژگیها، انواع و ضرورت ایجاد هاب لجستیک صنعتی در ایران آشنا کنیم. برای خرید و فروش کالاهای صنعتی می‌توانید به انتاکالا مراجعه کنید.
